Met een zesde editie kun je inmiddels wel spreken van een traditie. Het Gypsy Roots Festival, georganiseerd door gepassioneerd liefhebber Aart Hop, voelde zich zondag weer bijzonder goed thuis in de lommerrijke setting van de Westelbeerse Cultuurboerderij. Het sfeertje was relaxt, met een mooie mix in het publiek van Sinti, Roma en Kempenaren van divers pluimage. Al snel werd de dansvloer in het malse gras bevolkt door kleurrijke ‘paradijsvogels’ die helemaal opgingen in de meeslepende en opzwepende klanken.
door Rens van Ginneken
Heupwiegend en bewonderend staat ze te kijken naar Radomir Vasiljevic and his Balkan Orchestra. Niet dansen is eigenlijk geen optie voor Nieky van Vlerken (50) uit Aalst. “Dansen is inderdaad wel mijn ding”, beaamt ze. Op dit moment ben ik met een groepje veel bezig met buikdansen. Dat is toch moeilijker dan je denkt hoor.” Wat is haar connectie met deze zigeunermuziek eigenlijk? “In deze muziek voel je de passie voor het leven. De puurheid van deze muziek raakt me in het hart. Het brengt me met mezelf in contact en als vanzelf begin ik te bewegen. Via Spotify ontdek ik weer geregeld nieuwe zigeunermuziek. Leuk dus dat er hier zo’n festival is. Het mooie, hartelijke sfeertje en de kleurrijke setting van dit publiek maakt het helemaal af”, zo verzekert ze. En jawel, het kon niet uitblijven: daar staat Nieky even later vol vuur op de Balkanmuziek te dansen.
Geridderd muzikant
De muziek van Radomir Vasiljevic is ontegenzeglijk zeer aanstekelijk. De klassiek geschoolde gitarist neemt het publiek mee over de bergtoppen en de vlaktes van onder meer het voormalig Joegoslavië, in gepassioneerde ballades en heerlijk dansbare uptempo nummers. Een speciale rol is er in zijn fantastisch spelende band – een met Roemeense olijfolie gesmeerde machine – weggelegd voor niemand minder dan Roger Moreno. Met zijn fraaie karakterhoofd, maar vooral met zijn fenomenale accordeonspel trekt hij je schijnbaar moeiteloos mee in dit speciaal gekleurde Balkanrepertoire. In 2018 verwierf Moreno grote faam, met zijn hartverscheurende klassieke werk ‘Requiem voor Auschwitz’. Hij kreeg er zelfs een Ridderorde voor. Maar ook in Westelbeers is hij geen onbekende meer. “Ik heb hier ook al met andere orkesten gespeeld. Ik geloof dat dit mijn vierde optreden hier op Gypsy Roots is.”
Het vraagt om dansen
Moreno over deze Balkanmuziek: “Het zijn vaak echte levensverhalen, die dicht bij de mensen staan. Het vraagt om dansen en het is dan ook bij uitstek geschikt voor bruiloften en feesten. Het ‘oneven’ ritme maakt het aanstekelijk. Het publiek en de muzikanten vormen gaandeweg het optreden steeds meer een harmonieus geheel. Het is heel familiair, hartelijk.”
Mix van culturen
Lalla Weiss uit Best kan dat als echte Sinti volmondig bevestigen. “Wij vinden het ook heel belangrijk dat de Nederlanders kennismaken met onze cultuur. We zijn hier tenslotte al 800 jaar in het land aanwezig.” Wie niet danst hier, lijkt vooral te eten? “Samen eten is echt essentieel in onze cultuur. Niemand moet zich ook eenzaam hoeven voelen, vinden wij. Verder zeggen we altijd: de grond is te koud voor ouderen en kinderen. Die moeten we dus samen dragen. Je ziet weleens spotjes op tv over vereenzaming. Voor ons is dat bijna belachelijk, dat je zoiets op die manier onder de aandacht moet brengen. Ook in onze muziek komt dat samen. Omdat de Sinti en Roma door heel Europa hebben gereisd, is de muziek ook een mix culturen. En een klankbord voor ons vrijheidsgevoel. Zo wordt een lied nooit twee keer hetzelfde gespeeld: het is altijd afhankelijk van de sfeer van het moment.”
Leven in het ‘nu’
Lalla zweert bij de Sinti-levensstijl. “Het is vooral leven in het ‘nu’. Dáár word je gelukkig van. Niet teveel bezig zijn met het verleden of wat misschien nog komen gaat. Een zigeuner zal ook nooit zijn leven lang bezig zijn met sparen voor later. Een beetje reserve houden kan slim zijn, maar om van sparen of een hypotheek je levensdoel te maken? Niemand heeft garantie op oud worden. Het gaat om vandaag, om nu”, zo besluit ze met een brede lach, terwijl op de dansvloer Nieky en velen met haar volledig opgaan in dat mooie, meeslepende en mysterieuze Balkanmoment.