Op zaterdagmiddag 20 april hield Heemkundekring de Heerlijkheid Oirschot een lezing over het Trekpaard, deze lezing werd door leden en niet-leden bezocht. In uitnodiging stond: “Lezing: Belgisch Trekpaard. Wim van Lankveld geeft op zaterdagmiddag 20-4-2024 in Oirschot de lezing: Belgisch trekpaard.”
Intussen toert Wim al jaren door Nederland en België om het trekpaard te promoten. Aan de hand van historisch en huidig beeldmateriaal uit zijn rijke archief neemt hij zijn publiek mee in de wereld van het Belgisch trekpaard en verrast hen door unieke filmbeelden die beginnen in de jaren ‘20 en eindigen in het heden. Ieder met een warm gevoel voor het boerenleven van vroeger en het trekpaard van toen en nu heeft kunnen genieten van deze lezing!
In de jaren vijftig werd in Oirschot op veel boerenbedrijven nog een paard gehouden. Een boer zonder paard was geen boer. Door de opkomst van de tractor verdween het trekpaard geleidelijk uit de agrarische bedrijfsvoering. Het houden van deze imposante dieren werd meer een liefhebberij’
Boerenpaarden waren hier weliswaar niet enkel Belgische trekpaarden, zoals de uitnodiging zou vermoeden. Ze werden overigens wel zware paarden genoemd. Benamingen boerenpaard, boerenknol, knol doen al snel denken aan de term Belse Knol, wat verwijst naar Belgisch of Vlaams trekpaard, maar dus niet altijd.
Het was een middelslag ras. Een boerenpaard tussen het luxe warmbloed paard en koudbloed paard in. Men sprak van ‘unne luxe’ of ‘unne zwaore’. De hengstenboer of coöperatieve vereniging had vaak goedgekeurde hengsten ter dekking die qua bloedvoering niet verwant waren aan merries.
Mijn vaders familie Mattheeuwse had zware paarden en reden de romkar in Oirschot en als het paard een veulen had, liep die aan veulenhalster en touwtje mee. Er waren ook boeren die niet fokten maar voor een ruin (gecastreerde hengst) kozen. Ik leg me voor deze groet toe op mijn moeders familie Swaans in Spoordonk.
Zij hadden meestal een zwaar boerenpaard en naast het werk op het land werd dit paard door zonen ook gebruikt om op te rijden bij de Oirschots Rijvereniging. Op de foto mijn vader Harrie Mattheeuwse en mijn moeder Miet Mattheeuwse-Swaans op 20 juni 1956, daags na hun huwelijk met hun uitzet op de paardenkar. Het paard was geheel donkerbruin en lijkt me, als ik de foto nog eens bekijk, een middelslag ras boerenpaard, zoals er in regio Oirschot-Spoordonk meer van waren.
Met paard en kar van de familie Swaans reden ze naar Oirschot, waar hun huwelijkse leven begon en waar ik 10 jaar later als hun achtste kind geboren zou worden. Je zou kunnen zeggen dat 68 jaar geleden voor hen, mijn 6 broers en zus begonnen is met paard en kar van mijn moeders familie aan Lubberstraat in Spoordonk.
(Scan: foto uit het album van mijn overleden ouders; tekst: Werkgroep Sporen in Spoordonk en Heemkundekring de Heerlijkheid Oirschot, Martien Mattheeuwse)