Hij herinnert zich nog verbluffend veel van zijn prille kindertijd, wonend aan de Diessenseweg. Beeldend kunstenaar Toon van Gisbergen (1956), ook in de Beerzen niet onbekend door onder meer zijn werk voor tv Keskenoate, woont al weer geruime tijd in Tilburg, maar hij koestert nog warme herinneringen aan Hilvarenbeek, waar hij geregeld ook te vinden is. Bijvoorbeeld ook weer op 11 mei, bij de opening van de expositie ‘Groep 80’ in CC Elckerlyc. Daar is ook een bijzonder werk van Van Gisbergen te bewonderen, dat de Diessenseweg toont door zijn kinderogen. Een ‘trip down Memorylane’.

door Rens van Ginneken

“Mijn vrouw Jacqueline zei me eens: Toon je hebt nog zoveel beeld bij vroeger in Hilvarenbeek, je vertelt er altijd over. Waarom maak je er geen tekening van? Zo is het idee ontstaan. Ik maak ook ‘artist impressions’ voor overheden en ontwikkelaars. Dit is eigenlijk net zo iets, maar dan niet wat nog moet komen, maar van iets wat is geweest”, vertelt de kunstenaar en kunstdocent. En kijk; daar rollen de Beekse anekdotes al over de tafel. “In 1960 was ik pas vier natuurlijk, maar ik herinner me nog de liedjes op de radio: de Zangeres Zonder Naam, of De Diligence, maar ook het kinderprogramma Klein Klein Kleutertje.”

Maanlicht door het raam

Het kunstwerk is ontsproten aan zijn kleuterherinneringen, opgroeiend aan de Diessenseweg en Van Gisbergen neemt je moeiteloos mee naar dat compleet andere tijdperk, in 1960. “Ik ben begonnen met mijn kinderbedje, van waaruit ik het licht van de auto’s door het raam zag schijnen. We woonden waar nu de fietsenzaak van Henk Baars is. Aan de Diessenseweg had je toen al vrij veel bedrijvigheid. We woonden tegenover hotel De Toerist en onze buurman was Kooiman Revisie. De werklui aten tussen de middag hun brood op de stoep. Eentje was een lilliputter weet ik nog, of mag je dat niet meer zeggen? Het rook er altijd naar motorolie, de geur die ik tijdens het motorrijden ook zo lekker vind.”

Stinkende hammen

Van Gisbergen heeft de realiteit van toen op een artistieke manier ‘uitgevouwen’ om zowel binnenin als rondom zijn ouderlijk huis zoveel mogelijk te tonen. De werkkamer van zijn vader, waar hij als controleur voor het Ministerie van Landbouw zijn klanten ontving, de eetkamer met het gezin van elf rond de tafel, de slaapkamers van zijn broers en zussen, de varkens achter het huis. “We hadden varkens voor de slacht. Mijn vader had eens gerookte hammen gemaakt, die in de kledingkast van mijn broers hingen te drogen. Die ham begon helaas toch te bederven en mijn broers klaagden steen en been over de stank in de kast!”, zo lacht Van Gisbergen.

Gastarbeiders op de veranda

Het werk toont ook de groentehandel van ‘De Paap’ en het benzinestation annex kolenhandel van de familie Beckers. “Daar moest een van mijn zussen nog weleens op de kleine Kareltje passen. Hun dochter hielp ook weleens aan de pomp en die kon zo goed buurten, dat de benzinetank van de klanten soms overliep. En bij café De Teut, nu Hotel Brabant, parkeerden tanks van de legerplaats Oirschot, om koffie te gaan drinken. Vanuit mijn slaapkamer zag ik er de Spaanse gastarbeiders op de veranda, die er zongen en gitaar speelden. Aan de zijkant van het pand zat een loketje waar je een ijsje kon kopen en met de kermis werd er een compleet Decap-orgel naar binnen gebracht. Daar kwam half Broekhoven naar toe. Ik heb weleens een vechtpartij gezien. De mannen vochten met de mannen, de vrouwen met de vrouwen en de kinderen met de kinderen!”, lacht Van Gisbergen.

Verkeersongeval anno 1960

Kleine Toon hoorde het geluid van het volk dat op zondag over de klinkers passeerde, op weg naar de Sint-Petrus. “In mijn herinnering was de straat héél breed, maar als ik er nu doorheen rijd, moet ik oppassen dat ik nergens tegenaan rijd.” Hoewel: ook toen werd weleens ‘ergens tegenaan’ gereden, zo wijst de kunstenaar op zijn werk aan. “Onze overbuurman was bij het oversteken aangereden door zo’n klein Messerschmidt autootje. Ik had nog nooit zoveel bloed gezien. Een paar weken later was hij gelukkig weer op de been.”

Visuele biografie

Hij kan er uren over vertellen, met een aanstekelijk enthousiasme, over de kraai in de schoorsteen, het houten huisje van oma op De Veldhoven en over zijn pa die adviseerde alleen snoep in verpakking aan te nemen. “Zie het maar als een visuele biografie. Ik voel nog steeds een hechte band met Hilvarenbeek, met zijn mooie dorpshart, waar ik zoveel van mijn leven kan thuisbrengen. Het heeft ook een rijke cultuur. Het is niet groot, maar je ziet er bijna alles in het klein wat je in de grote wereld ook hebt. Bijna een soort Madurodam. Als ik op de motor stap, dan rij ik altijd weer graag naar toe.”

De vervaardiging van dit werk, dat nog geen titel draagt, is hem goed bevallen. “Zó goed, dat er in ieder geval nog een vervolgwerk komt, over de periode na 1960, toen we op de Johanna van Brabantlaan woonden”, zo belooft hij.

Toon van Gisbergen exposeert samen met de andere leden van Groep 80 in CC Elckerlyc - onder auspiciën van De Werckwinkel - van 11 mei tot en met 25 juni. Ook dit bijzondere werk is dan te zien.