Het Oirschots Weekjournaal van vorige week bracht een prachtige herinnering aan de tijd van weleer tot leven. Grootmoeder zaliger vond het eens een goede geste van haar kleinzoon om toestemming te vragen voor ongehuwd samenwonen. Er werd een datum afgesproken en samen met vriendin werd de spannende reis naar Amsterdam aangegaan. En ondanks alle Bijbelse verboden vond oma het prachtig. U weet uit mijn vele columns dat ik geregeld spreek over mijn vorig leven maar dit was toch echt niet in 1925. De Flowerpower en Hippie tijd waren allang historie en op de kalender stond het jaar 1982.
Nu zult u zich waarschijnlijk afvragen wat deze lange inleiding met ons Oirschots groen te maken heeft. Uiteraard is het u als trouwe lezer bekend dat columnisten van uw blad geselecteerd worden op het bezit van een kronkelige geest. Mijn waarde collega Rens van Ginneken is daar een excellent voorbeeld van, maar ook ik schijn daarop geselecteerd te zijn. Het verhaal begon in dit geval bij een foto van onze hobbyfotograaf Ria Donetz. Wekelijks trakteert zij u op de mooiste beelden van bekende en onbekende soorten planten en dieren. Ditmaal had ze een prachtige plaat gemaakt van een overgroeide boomvoet met als onderschrift “vijf soorten mossen”. Goed kijkend zag ik inderdaad klauwtjesmos maar ook verschillende korstmossen. En laten dat nu echte hokkers zijn. Zonder sacramenten samenwonend in één huis.
Korstmossen zijn maar vreemde wezens. Oeroud, mogelijk zelfs ouder dan mossen maar nog steeds bestaand volgens hetzelfde recept. Feitelijk zijn het gewoon boeren want het zijn schimmels die minuscule wiertjes telen. Niet op een akker maar helemaal verzonken in hun lijf. Niet als filantropie maar puur voor de opbrengst. Elke dag is het keihard werken voor de wiertjes, uit zonlicht, kooldioxide en water maken ze suikers voor de schimmel. In ruil ervoor krijgen ze een dun belegde boterham met mineralen. Zonder hun verzorger kunnen ze niet meer bestaan. Om het nog gekker te maken, deze truc is niet één keer bedacht maar tientallen en misschien wel duizenden keren. Allerlei verschillende schimmels die diverse soorten wiertjes en zelfs blauwalgen zijn gaan telen. Groot voordeel voor hun was ook dat hongerige tanden wel drie keernadenken voordat ze tot de aanval overgaan. Vrijwel alle schimmels die korstmossen vormen doen aan chemische oorlogvoering. Niet explosief maar heel vernuftig met allerlei stoffen die vies of bitter smaken. Helaas zijn er allerlei rupsjes en zelfs rendieren die dit weten te neutraliseren. In onze gemeente zijn het verschillende kleine soorten beervlinders maar ook enkele vlindertjes uit de grote grasmotten familie die smullen van een hapje korstmos.
Zodra wij, u en ik, onze aardse atmosfeer gaan verpesten met zwaveldampen en stikstofdekens, zijn korstmossen de eersten die de klappen moeten opvangen. Toen we nog kolen stookten verdwenen de baardkorstmossen. Nu, in 2024, hebben tientallen soorten et loodje gelegd of zijn totaal overwoekerd door groot dooiermos (geen mos maar een korstmos) omdat ze totaal niet tegen ammoniakuitstoot kunnen. Anderen verdwijnen omdat stikstofoxides uit uitlaatgassen in de atmosfeer omgezet worden in salpeterzuur en dat vinden soorten die op bomen groeien met een basische schors zoals beuk helemaal niet fijn.
Met genoegen wil ik vanaf deze plaats Ria Donetz enorm bedanken voor haar prachtige plaat. Er zijn gelukkig in onze gemeente nog een paar plaatsen waar we nog kunnen genieten van korstmossen.