Een bijzonder moment op 16 december in ontmoetingscentrum Ons Mevrouw in Middelbeers: in het bijzijn van dochter Tineke en kleinkinderen Michiel en Floor werd het portret van Sjef Smulders toegevoegd aan de ‘Galerij van Beerse burgemeesters’. Sjef Smulders was waarnemend burgemeester van gemeente Oost- West- en Middelbeers van september 1944 tot april 1946. Hij blijkt een bijzondere loot aan de roemrijke Smulders-stam te zijn geweest.

door Rens van Ginneken

Kleinzoon Michiel Vrijman bekijkt met grote interesse het portret van zijn opa Sjef Smulders dat hij zojuist met zijn moeder Tineke en zijn zus Floor heeft opgehangen aan de ‘burgemeesterswand’ van het ontmoetingscentrum. Hij knikt en lacht: “Er zijn toch wel wat herkenbare familietrekjes, zie ik.” In de burgemeestersrij hangen ook mensen van niet-Smulders komaf, zoals burgemeesters Verwiel en Wijgergangs, maar de Smuldersen voeren toch duidelijk de boventoon. “Zo’n honderd jaar Smuldersen met de ambtsketen. Dat is toch wel bijzonder. Dat zou in deze tijd wel echt ondenkbaar zijn”, zo vermoedt hij.

Sjef ontbrak nog

Eigenlijk kwam Tineke Vrijman-Smulders bij toeval in contact met de mensen van heemkundekring Den Beerschen Aard, die zij er op wees dat haar vader, als waarnemend burgemeester, eigenlijk nog ontbrak in het rijtje. Jan Aerts van de heemkundekring vertelt dat Den Beerschen Aard vervolgens aan een half woord genoeg had. “We hebben toen van het originele schilderij een mooie replica laten maken, want, inderdaad: ook Sjef Smulders hoort in deze serie thuis natuurlijk. Hij was mede vanwege zijn verdiensten als verzetsheld ook een zeer geziene persoon in deze regio.”

Tussen Jan en Truus in

Aan het waarnemend burgemeesterschap van Sjef Smulders gaat een aangrijpende geschiedenis vooraf. Zijn broer Jan was in de oorlogsjaren burgemeester van de Beerzen. Omdat hij weigerde om mensen uit zijn standplaats aan te wijzen voor gedwongen arbeid voor de Duitse bezetters werd hij uiteindelijk opgepakt. Op een mars van kamp naar kamp in Duitsland werd hij steeds zieker en tenslotte werd hij door een Duitse militair langs de weg doodgeschoten in april 1945, slechts enkele weken voor het einde van de oorlog. Jans echtgenote Truus Smulders-Beliën zou in 1946 het burgemeesterschap op zich nemen en bekendheid verwerven als ‘Ons Mevrouw’ in de Beerzen én als eerste vrouwelijke burgemeester van ons land. Maar tussen Jan en Truus was Jans broer Sjef dus aangewezen als waarnemend burgemeester van september 1944 tot 16 april 1946. Hij genoot in de Beerzen het vertrouwen omdat hij in Oirschot al op het gemeentesecretariaat had gewerkt, maar vooral omdat hij een belangrijke rol in het verzet had gespeeld.

Gevaarlijk verzetswerk

Zijn dochter Tineke vertelt daarover: “Hij had in het verzet de schuilnaam ‘Spoor’, omdat hij van de Spoordonkseweg kwam. Hij zelf vertelde later eigenlijk niets over zijn verzetswerk, pas later hoorden we er via anderen dingen over. Wel weet ik nog dat er onder mijn ledikantje een gat in de vloer was, waarin hij zich kon verstoppen en dat we nog hebben moeten onderduiken in Vessem. Ik heb weleens gedacht dat het maar goed was dat vader in de oorlog nog geen burgemeester was, want met zijn houding tegen de Duitsers had hij dat zeer waarschijnlijk ook niet overleefd. Hij heeft er ongetwijfeld een flinke knauw van gehad dat hij zijn beide broers verloor in de oorlog en hij heeft nog járenlang geweigerd om naar Duitsland te gaan, zó diep zat de afkeer.”

Niet in de Beerzen, wél in Vessem

Ze vervolgt: “Het lag eigenlijk wel in de lijn der verwachting dat hij na de oorlog in de Beerzen burgemeester zou worden. Tot zijn verbazing echter werd het zijn schoonzus Truus. In 1947 werd hij aangesteld als burgemeester van Vessem, een functie die hij tot begin jaren zeventig zou vervullen en waar hij nog een prachtige carrière had.”

Tineke Vrijman-Smulders kijkt nog eens naar het portret van haar vader. “Dit zou hij zeker mooi gevonden hebben, om in deze bijzondere rij van het Smulders-burgemeesters geslacht te hangen, samen met zijn broer en zijn voorzaten. Met zijn indrukwekkende verhaal hoort hij ook in deze rij natuurlijk”, zo besluit ze met een glimlach.