In de gemeente Oirschot wordt momenteel gewerkt aan een nieuwe bomenverordening, waarbij het onderwerp van het ’voorpootrecht’ ook weer op de agenda staat. Voor IVN Oirschot is dit een terecht aandachtspunt, aangezien we zoveel mogelijk bomen willen planten. Alleen al op basis van dit voorpootrecht zijn er in Oirschot nog talrijke plantlocaties, met als aangenaam bijeffect het herstel van de karakteristieke historische laanstructuren in onze streek.

Even kort over het ’voorpootrecht’: een term die verwijst naar het recht van particulieren om in de berm van de openbare weg langs hun aangrenzende percelen bomen en heesters te planten en daarvan de opbrengst te genieten. Deze middeleeuwse praktijk, die ook wel pootrecht of voorpoting wordt genoemd, dateert uit de 15e eeuw en ontstond in een periode waarin Brabant volledig ontbost was en de ontblote bodem dreigde te verstuiven. Opmerkelijk genoeg is dit eeuwenoude privilege nog steeds juridisch geldig, zoals recente rechtszaken hebben bevestigd.

Het ’Voorpootrecht’ is nog steeds geldig

Een paar jaar geleden verloor de toenmalige gemeente Haaren twee rechtszaken over het voorpootrecht. Zowel de Rechtbank als het Gerechtshof in hoger beroep oordeelden dat dit middeleeuwse voorrecht nog steeds volledig van kracht is. Sander Wieringa, momenteel de secretaris van IVN/NMV Vught, trad op als getuige-deskundige in deze zaken. Zijn diepgaande speurtocht in de archieven naar de oorsprong en voortzetting van het voorpootrecht bracht hem naar middeleeuwse documenten in Den Bosch en Brussel, waar hij originele bepalingen aantrof.

Sander Wieringa over het voorpootrecht

Nu komt Sander Wieringa een lezing geven over het voorpootrecht voor IVN Oirschot. Tijdens deze lezing zal hij zich vooral richten op de historische en juridische aspecten van het voorpootrecht, met specifieke aandacht voor de Oirschotse situatie. Voor de kernen Oirschot en Spoordonk zijn de kaarten met voorpootrechten al voor bijna 100% ingetekend, maar het blijft spannend als het gaat over De Beerzen. Voor zover bekend bij de gemeente Oirschot hebben de Beerzen geen voorpootrechten ontvangen, maar Sander heeft een ander verhaal.

De lezing markeert de aftrap van een project van IVN Oirschot, waarin we willen achterhalen waar het voorpootrecht nog geldt. Samen met de gemeente Oirschot willen we bepalen onder welke voorwaarden er geplant kan worden en onderzoeken of er budget beschikbaar is. Het ultieme doel van IVN is om, waar mogelijk, de lanen met bomen in ere te herstellen.

Wil je meer te weten komen over het ontstaan van het voorpootrecht en de lusten en lasten ervan? Kom dan naar de lezing op dinsdag 9 januari in Museum de Vier Quartieren. We beginnen om 20:00 uur (inloop vanaf 19:30 uur). Iedereen is welkom, en de toegang is gratis. Graag even inschrijven via de website van IVN Oirschot om deze boeiende lezing bij te wonen.

Elly Pouwels en Frans van Boekhold (IVN Oirschot)