Door verschillende oorzaken komt het steeds vaker voor dat je mensen met afwijkend gedrag ‘in de wijk’ kan tegenkomen. Maar: hoe weet je of het gaat om iemand met een psychisch probleem, een beginnende dementie, een vorm van autisme, een verstandelijke beperking of een verslaving bijvoorbeeld? En vervolgens: hoe ga je ermee om? GGzE, MEE en Wijzer Oirschot houden een thema-avond Omgaan met Onbegrepen Gedrag om informatie en mogelijk handvatten aan te bieden. De ‘samenredzaamheid’ kon weleens het sleutelwoord zijn.

door Rens van Ginneken

“Je hoort het steeds vaker: een ‘verward’ persoon zorgt voor problemen in de buurt. Maar is de persoon werkelijk verward, of valt het gedrag gewoon buiten de norm, of begrijpen we het gedrag gewoon niet?”, zo begint Anke Biermans, kwartiermaker vanuit GGzE. “Je ziet dan vaak dat de buurt het gedrag als overlast ervaart en soms wordt dan de politie zelfs ingeschakeld. Hoe het mechanisme dan vaak werkt is dat ook samen ‘iets vinden’ van iemand kan verbinden. Maar de problemen worden er vaak niet mee opgelost en ook het uitsluiten van iemand met afwijkend gedrag zorgt er niet voor dat de situatie verbetert. Integendeel zelfs. Vandaar dat we nu deze thema-avond hebben opgezet. Door met elkaar in gesprek te gaan kunnen we mogelijk al veel problemen oplossen of zelfs voorkomen.”

Aanpak doorgeschoten

Veel van de problemen die ontstaan in de wijken rond mensen met ‘onbegrepen gedrag’ vinden hun oorzaak in de verschoven realiteit van de geestelijke gezondheidszorg, zo vertelt Biermans. “Vanaf 2015 heeft er een flinke transitie plaatsgevonden binnen de geestelijke gezondheidszorg. Die heeft ervoor gezorgd dat er veel minder ‘bedden’ beschikbaar waren binnen de instellingen, maar ook bij verslavingsklinieken. De mensen ‘met problemen’ kwamen, met ambulante zorg, meer en meer in de wijken terecht. De bedoelingen achter die aanpak waren goed, maar schoten ook door en er was weinig notie van de problemen die dit in de praktijk zou kunnen opleveren. Eigenlijk ontstond er een ‘gat in de zorg’: in een kliniek zitten hulpverleners er bovenop, maar in de thuissituatie vallen deze mensen soms behoorlijk buiten het beeld van de hulpverleners. En als het dan fout gaat in de wijk, ontstaat er de Grote Verwijtenshow, terwijl dit nu eenmaal de realiteit van dit moment is. Vaak is het geen onwil, ook niet van buurtbewoners die last ervaren van iemand. Je kunt de mensen ook moeilijk verwijten dat ze er niet altijd goed mee omgaan. Het gaat ook om nogal verschillende problematieken in de praktijk. Iemand met een autismespectrumstoornis moet je weer anders benaderen dan iemand met een licht verstandelijke beperking, of iemand met beginnende dementie, of een angststoornis.”

Samen ‘zorg dragen’

Er is dus een belangrijke rol gekomen voor de samenleving. “Er is eigenlijk een verplichting aan de samenleving opgelegd om samen zorg te dragen, maar we zien ook dat je dit niet zonder begeleiding kan verlangen. Er is vroeger vaak de nadruk gelegd op zelfredzaamheid, maar in deze nieuwe werkelijkheid willen we meer inzetten op ‘samenredzaamheid’. Door de buurt kennis en inzicht te verschaffen en handvatten om beter om te kunnen gaan met mensen met afwijkend gedrag. Onbekend maakt onbemind natuurlijk. Iemand is niet slecht, maar hij heeft een bepaald ziektebeeld. Met die inzichten kunnen we voorkomen dat deze mensen met hun ‘onbegrepen gedrag’ in een isolement terecht komen en dat de situatie van kwaad naar erger gaat. Daar is de persoon met zijn probleem niet mee geholpen, maar de buurt ook niet. Gelukkig zijn er al wat goede initiatieven ontstaan, ook in onze gemeente, waarbij mensen meer naar elkaar omkijken, bijvoorbeeld met een buurtapp, om iemand die ’s nachts weleens gaat ‘dwalen’ goed op te kunnen vangen”, aldus Biermans.

Voorlichting en hulp onmisbaar

Ze besluit: “Het zal wat meer verdraagzaamheid van de mensen vergen, want het is niet meer zo dat het probleem direct door de overheid ‘opgelost’ wordt. Maar het samen oplossen moet wel worden gedragen door de buurt. Daarom is voorlichting en hulp onmisbaar. Vandaar deze thema-avond. Er zit natuurlijk een plan achter en een stuk samenwerking vanuit bijvoorbeeld GGzE, Wijzer, de Dorpsondersteuners, Platform Dementievriendelijk enzovoorts. Op deze thema-avond wordt bijvoorbeeld besproken wat een psychische aandoening inhoudt, hoe we kunnen voorkomen dat we gaan stigmatiseren, waar je terecht kan met vragen of bij problemen, hoe je contact kunt maken met iemand met onbegrepen gedrag en wat je zelf kan doen aan die broodnodige Samenredzaamheid.”

Thema-avond Omgaan met Onbegrepen Gedrag op 5 oktober in Dorpshuis Hart van Spoordonk, Bernadettestraat 2. Inloop vanaf 19.00 uur, aanvang om 19.30 uur. Toegang is gratis. Aanmelden (niet verplicht), via: aanmelden@wijzer-oirschot.nl