Het is bijna vakantietijd, niet alleen voor U geachte lezer maar ook voor onze krant. En omdat dit betekent dat uw hopelijk gewaardeerde lijfblad twee weken niet verschijnt ben ik voor u op zoek gegaan naar een passende hoeveelheid woorden om deze 336 uur door te komen. Zoals u van mij als columnist mag verwachten wil ik u dan ook graag wat gedegen kost aanbieden. Stevig, voedzaam maar toch goed te verteren.
De keus was eigenlijk niet zo moeilijk. Eén blik op mijn meestal opgeruimde bureau volstond. “Oerland” , het in 2022 verschenen meesterwerk van evolutiebioloog Thomas Halliday. In zestien meeslepend geschreven hoofdstukken neemt hij u mee vanaf de mammoetsteppe tot aan de oorsprong van het leven. Voor ons als moderne mens een bijna sprookjesachtige reis door zestien werelden waarin niets ons bekend voorkomt. Reizend vanuit een tijd waarin elke vierkante centimeter Nederland wel eens op de schop geweest is, alles aangeharkt is en wat er nog aan natuur rest verstopt is achter verbodsbordjes. Maar ook vanuit een tijd waarin wij mensen elk uithoekje van de aarde bevolken en bevuilen met onze resten. Om dit alles voorzichtig los te laten begint mijn collega bioloog in het verre Alaska maar hij had ook de laatste ijstijd in Oirschot kunnen kiezen. Twintig duizend jaar geleden liepen op een spoor wat later de Rijkeluisstraat zou worden mammoeten, rendieren, misschien zelfs wel achterna gezeten door uw verre voorouders, de rendierjagers.
Maar na deze rustige start maakt Halliday reuzensprongen door tijd en ruimte. Eerst naar onze bakermat in Afrika, daarna naar Italië waar een gigantische zondvloed de Middellandse Zee weer zal opvullen. De spanning wordt steeds verder opgevoerd als we in Hell’s Creek aankomen op een moment dat de aarde bijna weer woest en ledig was, een allesverwoestende meteoriet trof de aarde 66 miljoen jaar geleden voor de kust van Mexico en zorgde voor honderden en mogelijk wel duizenden jaren van duisternis. Zelfs in onze zuidelijke provincie Limburg zijn sporen van meteoriet stof uit deze tijd gevonden. Vrijwel alle dino’s stierven een vreselijke dood, alleen vogels getuigen nog van hun bloeiperiode. Zoogdieren, insecten en planten kwamen echter weer tot bloei en schilderden met elkaar nieuwe landschappen.
Halliday reist verder terug in de tijd. Steeds weer nieuwe landschappen schetsend vanuit gevonden fossielen of gesteentes. Zo bezoekt hij ook de stomend hete steenkoolmoerassen uit het Carboon. Waar nu De Mortelen liggen was het toen een tropisch oerbos. Niet ten noorden van de noorderkeerkring maar op de evenaar. Driehonderd miljoen jaar zouden er nodig zijn om De Mortelen op zijn huidige plekje te krijgen. Zijn laatste landschappen zijn beelden van onder water. Pas vanaf 435 miljoen jaar geleden zou de droge aarde bewoond gaan worden, daarvoor gebeurde alles onder de waterspiegel.
Oerland is een geweldig mooi boek om uw vakantie mee te beginnen. En wilt u er meer over weten? Na de vakantie worden er in drie Brabantse steden uitleg gegeven over dit fascinerende boek. Informatie: info@natuurpresentaties.nl
Rectificatie ’Sporen uit het verleden’
Voor het Oirschots Weekjournaal van 11 juli schreef ik een bespiegeling over het veranderende landschap. Inspiratie was een fietstocht langs de Kattenbergse weg richting Oirschot. Sporen van vroeger en planten die in het verleden gekweekt werden vertellen voor de goede verstaander verhalen over tijden die lang geleden zijn. De heer Peter Oomen wees ons er terecht op dat luzerne, een blauw bloeiende plant verwant aan lupine, nog steeds gekweekt wordt door biologische landbouwers als groenbemester en uitstekende vervanger van stikstofrijke kunstmest of drijfmest uit de intensieve veehouderij.
Ook was er nog een leuke reatie van Riek Verhagen uit Oostelbeers. Zij meldt dat ze in haar omgeving haver- en tarwevelden zag. Of dit klopt? Gerst en in bescheiden mate rogge worden wel geteeld, maar tarwe en haver zie ik eigenlijk nooit in onze omgeving.